Op welke wijze kan er erfbelasting worden bespaard?
Daar zijn (afhankelijk van de persoonlijke situatie) verschillende mogelijkheden voor.
Wanneer er sprake is van een gezin met (gezamenlijke) kinderen, dan kan een op - of afvullegaat een optie zijn.
Daarmee worden de vorderingen van de kinderen verkleind tot bijvoorbeeld hun vrijstelling (dit is overigens geen onterving), zodat bij overlijden van de eerste partner er geen of zo weinig mogelijk erfbelasting betaald hoeft te worden.
In het verleden is veelvuldig testamentair gebruik gemaakt van een zogenaamde tweetrapsmaking (in de wandelgangen ook wel een tweetrapsraket genoemd en niet te verwarren met een tweetrapsmaking gekoppeld aan een op - of afvullegaat), maar deze constructie pakt ongunstig uit als men er ook voor wil zorgen dat er zoveel mogelijk vermogen bij de kinderen blijft, indien er sprake is van definitieve opname in een verpleeg - of zorginstelling.
In verreweg de meeste gevallen zal alleen een op - of afvullegaat niet afdoende zijn om alles zo waterdicht mogelijk te maken.
Voor samengestelde gezinnen is een dergelijke optie ook mogelijk, maar hier zullen aanvullende maatregelen in het testament dienen te worden getroffen om de afwikkeling voor alle partijen zo gunstig mogelijk te laten verlopen.
Een ingewikkeld verhaal, maar tijdens mijn bezoek bij u thuis zal deze functie voor u worden getekend en in de meeste gevallen meer duidelijkheid verschaffen.
Kunnen kinderen worden onterfd?
Van alle doelgroepen die er bestaan, hebben kinderen in de nalatenschap een beschermde status. Kinderen kunnen in een testament worden onterfd, maar als een kind niet berust in de onterving, dan behoudt het kind het recht op een legitieme portie. Dat is de helft van zijn of haar kindsdeel in geld uitgedrukt.
Het onterfde kind heeft geen zeggenschap over de nalatenschap en alleen recht op geld, niet op goederen.
Het kind dient nog wel binnen vijf jaar na het overlijden van de betreffende ouder de legitieme portie op te eisen, anders krijgt het alsnog niets.
Indien een kind een zwaar verstandelijke beperking heeft en/of een uitkering ontvangt waarbij vermogen zoals een erfenis moet worden opgegeten, dan gelden er andere regels.
Wie zorgt er voor de minderjarige kinderen als beide ouders voortijdig komen te overlijden?
Een niet alledaagse vraag met betrekking tot een situatie waar je als ouder liever niet aan denkt.
Toch is het van belang om als ouder te voorzien in een antwoord op deze vraag.
In een dergelijke situatie komt het gezag (opvoeding) door de ouders over de kinderen te ontbreken.
Indien hierover niets is vastgelegd, dan bepaalt de rechtbank wie voogd dient te worden.
De rechtbank kan een familielid benoemen of een gecertificeerde jeugdinstelling (zoals stichting jeugdbescherming).
Het benoemen van een voogd kan middels registratie in het gezagsregister of het laten vastleggen in een testament.
In het testament is dit ook mogelijk voor ongeboren kinderen.
Een voogd dient meerderjarig te zijn, mag niet onder curatele staan en niet lijden aan een geestelijke stoornis.
De benoemde voogd is niet verplicht deze functie op zich te nemen.
Indien de aangewezen persoon deze functie weigert, dan zoekt de rechter een ander geschikt persoon of een andere instelling.
Wanneer men deze functie aanvaardt, dan dient men een bereidverklaring af te leggen bij de griffie van de rechtbank.
In gezinnen met gehandicapte (klein)kinderen speelt vaak de vraag of er ook iets speciaals voor deze groep mensen in het testament kan worden vastgelegd.
In de meeste gevallen heeft dit betrekking op (klein)kinderen met een verstandelijke beperking.
Dergeljke kinderen zijn vanaf hun 18-jarige leeftijd meestal aangewezen op een WAJONG-uitkering en ontvangen op deze wijze meestal hun inkomen en kunnen in veel gevallen daarvan ook sparen.
Tijdens een gesprek met de kantonrechter zal de situatie van het betreffende (klein)kind in kaart worden gebracht en zal worden gekeken naar de noodzaak van bewindvoering.
Mocht dit het geval zijn, dan benoemt de kantonrechter een beschermingsbewindvoerder. Deze aangewezen persoon dient zorgvuldig het vermogen te beheren en rekening en verantwoording aan de kantonrechter af te leggen.
Hieraan zijn kosten verbonden.
In een testament kan men zelf bepalen wie de erfenis van een gehandicapt (klein)kind dient te beheren. Dit noemt men een testamentaire bewindvoerder.
Dit beheer heeft dus geen betrekking op het inkomen en vermogen van het (klein)kind zelf, maar op de nalatenschap van het betreffende (klein)kind.
Een testamentair bewind is ook bij schenking mogelijk.
Een testamentaire bewindvoerder dient ervoor zorg te dragen dat de nalatenschap of schenking volgens de wensen van de overledene of schenker wordt beheerd.
De testamentaire bewindvoerder dient rekening en verantwoording af te leggen aan diegene aan wie de nalatenschap of schenking toekomt.
Testamentaire bewindvoering kan ook worden ingezet voor (klein)kinderen met bijvoorbeeld een verslaving of andere problematiek.
Met praktische tips is het goed mogelijk om een dergelijk bewind te beheren.
Zo af en toe worden wensen omtrent een uitvaart in een testament vastgelegd.
Maar is dat handig?
In verreweg de meeste gevallen heeft de uitvaart allang plaatsgevonden voordat het testament wordt geopend.
Het zou veel praktischer zijn om de toekomstige uitvoerders van de uitvaart alvast te benaderen en hen te laten weten wat de wensen zijn.
Hoe duidelijker deze staan omschreven, des te eenvoudiger de uitvaart kan worden uitgevoerd.
De eigen woning speelt voor veel mensen een cruciale rol bij overlijden en/of wilsonbekwaamheid.
Bij overlijden wordt de WOZ waarde (Wet Waardering Onroerende Zaken) van de woning meegenomen in de optelsom van het vermogen.
Een eventuele hypotheekschuld wordt daarbij in mindering gebracht.
Aangezien bij de meeste mensen het vermogen "in de steen" zit, kan bij overlijden van de ene partner (bij gezin met kinderen), ook bij minder vermogende mensen een situatie ontstaan dat zij erfbelasting moeten betalen, ondanks dat er weinig geld op de spaarrekening staat.
Volgens de huidige wetgeving wordt de langstlevende partner weliswaar volledig eigenaar van alle eigendommen, er moet in veel gevallen over de hoogte van de vordering van de kinderen erfbelasting worden betaald.
Ook al krijgen de kinderen dit niet direct in handen.
En daar houden de meeste mensen geen rekening mee.
Middels een gedegen testament kan dit worden voorkomen.
Daarnaast zorgt een goed levenstestament ervoor dat bij wilsonbekwaamheid de aangewezen gevolmachtigde voor je mag handelen.
Ook al is er sprake van een huwelijk in gemeenschap van goederen, de gezonde partner mag (zonder een levenstestament) dan niet het huis verkopen.
Beiden moeten wilsbekwaam zijn. Is dat niet het geval, dan dienen alle uitgaven te worden verantwoord aan de kantonrechter.
De kantonrechter bepaalt hoeveel geld er mag worden besteed. Een levenstestament is daardoor in veel gevallen een "must".
Middels een gedegen levenstestament kan dit worden voorkomen.
Sterker nog, met de juiste tekst in het levenstestament kan worden voorkomen dat een groot deel van de eigen woning niet verdampt wanneer beide partners of de langstlevende definitief wordt opgenomen in een zorginstelling.
Huisdieren kunnen een rol in het testament spelen.
Met name als het om grotere huisdieren, zoals bijvoorbeeld paarden, gaat.
In dat geval wordt het vaak spannender wie zolang deze dieren dient te verzorgen en welke vergoeding daar (eventueel) tegenover staat.
Instellingen met een ANBI - (Algemeen Nut Beogende Instelling) zijn vrijgesteld van het betalen van erfbelasting.
Voor personen buiten het gezin (andere personen dan ouders, kinderen en kleinkinderen) geldt een vrijstelling van € 2.658,=.
Tot en met een bedrag van € 152.368,= wordt tot en met 30% belast, het meerdere wordt met 40% belast.
Bovengenoemde bedragen en percentages gelden voor het jaar 2024.
Het is mogelijk om bijvoorbeeld kledingstukken, bepaalde sieraden, boeken of andere tot de inboedel behorende zaken te legateren, zonder tussenkomst van een notaris.
Dergelijke zaken kunnen in een zogenaamd codicil worden beschreven.
Andere dan de hierboven vermelde zaken dienen wél door een notaris in een testament te worden vastgelegd.
Een codicil dient met eigen hand te worden geschreven, voorzien van handtekening en datum.
Er moet precies worden aangegeven welk object gelegateerd dient te worden.
Indien het codicil uit meerdere bladen bestaat, is het verstandig ieder blad van paraaf of handtekening te voorzien.
Om te voorkomen dat het betreffende codicil in verkeerde handen terecht komt,
is het aan te bevelen om deze door de notaris te laten bewaren.
Het mag ook in een testament worden beschreven. Dat is zeker aan te raden als het om kostbare voorwerpen gaat.
Mocht er na het geschreven codicil een testament worden opgemaakt, dan dient er rekening mee gehouden te worden dat in het testament duidelijk wordt vermeld dat het eerder opgemaakte codicil gehandhaafd blijft.
Partners met kinderen uit eerdere relaties komen steeds vaker voor.
Kinderen van de andere partner, die niet eigen kinderen zijn, worden stiefkinderen genoemd.
Tussen degene die niet de ouder is en het kind van de andere partner bestaan geen "familierechtelijke betrekkingen".
Een stiefkind heeft daardoor niet automisch recht op het erfdeel van de stiefouder.
Het is echter wèl mogelijk om een stiefkind als eigen kind op gelijke basis mee te laten erven.
Maar dat moet dan wel bij testament worden geregeld. Zonder testament is hiervan geen sprake.
Eigen kinderen kunnen tegen de gelijke behandeling niets ondernemen. Zo nodig wordt zelfs hun legetieme portie (de helft van het oorspronkelijke kindsdeel) daardoor verminderd.
Door het erkennen van stiefkinderen in het testament worden zij fiscaal gelijk gesteld aan eigen kinderen.
Na het overlijden van de stiefouder behoudt het stiefkind dezelfde status.
Dit geldt niet als het huwelijk is ontbonden door echtscheiding.
Het is mogelijk een vast bedrag of een percentage van uw nalatenschap toe te kennen aan uw kleinkinderen, wanneer u komt te overlijden.
Als u dit wenst, dient u dit in uw testament vast te laten leggen.
Per 2010 zijn de vrijstellingen voor kinderen en kleinkinderen gelijk getrokken; € 25.187,= (2024) per kleinkind, per opa en per oma.
Dit betekent dat u op deze wijze erfbelasting kunt besparen.
En kleinkinderen zijn er blij mee.
Daarnaast kunt u in het testament aangeven op welke leeftijd de kleinkinderen hun erfdeel mogen ontvangen.
Tot zolang dient de bewindvoerder goed op dit geld te passen.
Maar wie wordt dan de bewindvoerder?
Ook dat mag u zelf bepalen.
Zolang u dit maar op de juiste wijze in het testament op laat nemen.
Want alleen dan wordt het naar uw wens uitgevoerd.
Het nadeel van een dergelijk legaat is dat uw eigen kinderen minder krijgen.
Als eigen kinderen het financieel zwaar hebben, kunt u overwegen dit niet te doen of het legaat te verlagen naar een klein bedrag.
Als u spaart hoeft u geen vermogensbelasting te betalen zolang dit binnen het heffingsvrij vermogen valt. Heeft u meer geld op uw spaar- en/of betaalrekening dan dit heffingsvrij vermogen, dan dient u vermogensbelasting te betalen.
Verschillende banken in Nederland hebben zogenaamde groenfondsen. Als u belegt in zo’n groenfonds stijgt uw heffingsvrij vermogen waardoor u minder belasting hoeft te betalen én deze verhoogde vrijstelling zorgt er tevens voor dat dit bedrag niet wordt meegenomen voor de berekening van de eigen bijdrage in de zorg.
De eigen bijdrage in de zorg wordt berekend op basis van het belastbaar inkomen en uw vermogen. De peildatum voor deze berekening voert terug naar twee volledige kalenderjaren daarvoor. Dus als halverwege het jaar 2024 uw eigen bijdrage dient te worden getoetst, is voor deze berekening de peildatum 1 januari 2022.
Welke groenfondsen geven dit (belasting)voordeel? Kijk op www.belastingdienst.nl
Laat u door uw bank goed informeren welk risico u loopt als u belegt met een dergelijk product.
